Soruşturma aşamasında seri yargılama usulü , şüphelinin savcı ile cezada pazarlığı mümkün mü?

Soruşturma aşamasında seri yargılama usulü , şüphelinin savcı ile cezada pazarlığı mümkün mü?

1.1.2020 tarihinde uygulamaya konan Seri muhakeme usulü CMK 250. maddesinde düzenlenmiştir. Bu yöntemde cumhuriyet savcısı , suç şüphesi elde etmişse ve şüpheli şahıs avukatı ile birlikte seri yargılama yönteminin uygulanmasını kabul edebilir. Bu halde Savcılık cezada yapacağı indirimi teklif edecek, şüpheli avukatıyla birlikte karşı teklif getirebilecektir. Savcının teklifi ve şüpheli ile avukatının karşı teklifinde cezanın alt üst sınırı arasında ve yarı oranında indirimi sonucu çıkan miktarı, cezanın Adli para cezasıa çevrilmesi, TCK 51 gereği cezanın ertelenmesi, güvenlik tedbirinin türünün belirlenmesi,CMK 231 uygulanması, TCK 50 gereği seçenek yaptırımın belirlenmesi dikkate alınır. Yazımızın başlığındaki sorunun cevabı ; Savcı ile pazarlık mümkündür.

Suçun iştirak halinde işlenmesi halinde tüm şeriklerin bu usulün uygulanmasına onay vermesi gerekir.

Bu usulün uygulanmasının savcı tarafından şüpheliye teklifi yasal zorunluluk olup aksi halde savcılık iddianamesi iade edilmelidir.

Savcılık aşamasında şüpheli ancak avukat ile birlikte temsil edilecek ve anlaşma avukatın huzuru ile geçerlilik kazanacaktır. Şüpheli ceza kararnamesi Asliye Ceza Mahkemesince kabul edilinceye kadar her aşamada bu usulün uygulanmasından vazgeçebilir. Bu halde soruşturma genel hükümlere göre devam edecetkir.

Şu suç türlerinde seri yargılama usulü uygulanabilecektir.

a) Türk Ceza Kanununda yer alan;

1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
Şikâyet üzerine altı (6) aydan üç (3) yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.

2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),altı (6) aydan üç (3) yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra), 3  aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Alkollü araç kullanmak)

4. Gürültüye neden olma (madde 183),  iki (2)aydan iki (2) yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),

• Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK md.197/2).
• Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır

6. Mühür bozma (madde 203), altı (6) aydan üç (3) yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),üç (3)aydan iki (2) yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
Kumar oynanması için yer ve imkan sağlayan kişi, bir (1) yıldan üç (3) yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır.

9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),

suçları.

b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.

c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.

d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.

e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.

(2) Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir.

(3) Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilir ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul etmesi halinde bu usul uygulanır.

(4) Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan (EKLENMİŞ İBARE RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) ve koşulları bulunduğu takdirde zincirleme suça ilişkin hükümler uygulandıktan sonra belirlenen cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler.

(5) Dördüncü fıkra uyarınca sonuç olarak belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51 inci maddesine göre ertelenebilir.

(6) Bu maddeye göre belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde 231 inci madde kıyasen uygulanabilir.

(7) Bu madde kapsamında yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.

(8) Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder. Talep yazısında;

a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,

b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,

c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,

d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,

e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,

f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,

g) Üçüncü fıkrada belirtilen şartların gerçekleştiği,

h) Belirlenen yaptırım ile beşinci ve altıncı fıkra uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri,

gösterilir. (EKLENMİŞ CÜMLE RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) Bu fıkraya aykırı olarak düzenlendiği, belirlenen yaptırımda maddi hata yapıldığı, yaptırım hakkında 231 inci veya Türk Ceza Kanununun 50 nci ve 51 inci maddelerinin uygulanmasında objektif koşulların gerçekleşmediği ya da teklif edilen cezanın mahiyetine uygun bir güvenlik tedbiri belirtilmediği anlaşılan talep yazısı, eksikliklerin tamamlanması amacıyla mahkemece Cumhuriyet başsavcılığına iade edilir. (EKLENMİŞ CÜMLE RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) Cumhuriyet savcısı tarafından eksiklikler tamamlandıktan ve hatalı noktalar düzeltildikten sonra talep yazısı yeniden düzenlenerek mahkemeye gönderilir.

(9) Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra üçüncü fıkradaki ş(DEĞİŞİK İBARE RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) (KOD 6) şartların gerçekleştiği, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu ve dosyadaki mevcut delillere göre mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiği kanaatine varırsa talep yazısında belirtilen yaptırımdan daha ağır olmamak üzere dört ila yedinci fıkra hükümleri doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.

(10) Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hallerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.

(11) Suçun iştirak halinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi halinde seri muhakeme usulü uygulanmaz. (EKLENMİŞ CÜMLE RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) Seri muhakeme usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.

(12) Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hallerinde uygulanmaz.

(13) Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması halinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz.

(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 14.07.2021 RG NO: 31541 KANUN NO: 7331/22) (KOD 6)
(14) Dokuzuncu fıkra kapsamında mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. İtiraz mercii, itirazı üçüncü ve dokuzuncu fıkralardaki şartlar yönünden inceler.

(15) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan ‘Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği (YÜR. TAR.:01.01.2020)  Kabul Tarihi: 31.12.2019 RGT: 31.12.2019 RG NO: 30995 (4. Mükerrer) yönetmelikle belirlenmiştir.

Savcılık aşamasında savcının teklifi şüphelinin avukatı ile kabul etmesi halinde yukarıda yazılı suçlarla sınırlı olarak ceza miktarı ve türünde anlaşması halinde seri yargılama usulü başarı ile sonuçlanır. Seri yargılama usulünde savcı ile şüpheli arasında anlaşma geçerli olup maddi gerçeğin açığa çıkarılmasına yönelik olan klasik ceza hukukuna bir istisna olan bu usul anglo sakson hukuk sisteminden ülkemiz hukuk yargılamasına girmiştir. Benzer sistem hukuk davalarında iş ve tüketicide zorunlu, diğer anlaşmazlıklarda ihtiyari olan arabuluculuk sistemi ile ülkemizde halen uygulanmaktadır. Cezaevlerinin doluluğunun yüksek olması , bu kurumun uygulama başarısının oranı;  önümüzdeki yıllarda CMK 250. maddede düzenlenen seri yargılama usulünün uygulandığı suç türlerinin artmasını , daha ağır cezayı gerektiren suç türlerinin listeye ilave edilmesini beraberinde getirecektir.   13.11.2021

Av.Tevrat DURAN ,İstanbul Barosu 24851